Er is een tijd geweest waarin psychosociale hulpverlening (soms) weinig dacht in termen van doelen.

Nu dreigt (soms) het omgekeerde: zorgvragers die niet in staat zijn om een fraai antwoord te geven op de vraag

wat zijn je doelen?

komen er niet in,
ze vliegen eruit,
of de hulpverleners gaan doelen voor hen vastleggen.

Wat zit daarachter?

Omdat de doelen-vraag een (deel van de) oplossing lijkt te zijn voor het probleem van ‘de wachtlijsten’?
Ik denk het.

Omdat het een standaard in te vullen vakje in patiëntendossiers is?
Yep.

Omdat men al goeie ervaringen gehad met deze vraag? De persoon sprak zich vervolgens uit over dingen die belangrijk voor hen waren (wat men daarvoor nog niet wist)?
Soms.

Misverstand 1

Maar de (hardnekkige) focus op doelen is (soms) ook gebaseerd op een misverstand.

Eén misverstand is dat men denkt – als ware dat vanzelfsprekend – dat hulpverlening dát is: werken aan doelen. Dat er geen sprake kan zijn van (goede) hulpverlening in de afwezigheid van doelen.

Dat klopt niet.
Hulpverlening is zorg.
Zorg is een antwoord op kwetsbaarheid.
We komen tot zorg vanuit het besef dat een mens, een ding, een situatie, een relatie, een dier, … zou vergaan zonder zorg.

De kwetsbaarheid van de ander, het andere, de relatie verontrust ons en dit roept ons op tot zorg.

Dát is het hart of de kern van zorg en hulpverlening, niet ‘doelen’.

Misverstand 2

Er is nog een misverstand: dat de vraag

wat zijn je doelen?

zomaar begrijpelijk is, voor iedereen, op elk ogenblik.

Er zijn (veel?) mensen voor wie ‘doel’ een hol woord is.
Een woord zonder betekenis.

Als je levenshorizon ‘overleven’ is, altijd of op dit moment, dan kan je met de vraag:

wat zijn je doelen?

evenveel als wanneer iemand je zou vragen:

‘ποιοι είναι οι στόχοι σας?’

Als mensen zich in een kwetsbare positie bevinden, ze zijn kopje-onder aan het gaan (metaforisch gezien), ze zijn aan het sterven (metaforisch gezien), ze vallen buiten alles (metaforisch gezien), dan slaat de vraag nergens op.

De vraag

wat zijn je doelen?

kan ook een nare vraag zijn, omdat de persoon in een kwetsbare positie het zichzelf misschien kwalijk neemt dat die niet in staat is er iets zinvol bij te voelen en op te antwoorden.

Wat voor een weirdo of loser ben ik?

Of misschien beseft de persoon door die vraag – pijnlijk – dat er een diepe kloof is tussen die en de hulpverlener, dat ze zich in 2 totaal verschillende werelden bevinden.

(Een ervaring die sterk kan zijn én onmogelijk om onder woorden te brengen.)

Johan Van de Putte

PS In de hulpverleningstaal heeft men het ook over ‘doelstellingen‘, een woord met een metalige klank.