Ik heb iets geleerd van Steve de Shazer:

Zo vond hij het onzinnig om een cliënt te adviseren om iets te doen als die duidelijk heeft laten blijken dat hij niks kan doen aan de problemen.

Het is meer dan 20 jaar geleden dat ik studeerde op Steve de Shazer zijn kijk op helpende gesprekken – Brief Solution-Focused Therapy – maar ik vind dit nog steeds een goeie tip.

Ik vind – in andere woorden – dezelfde tip bij de presentiebenadering:

Simpele tip.

Wie kan daar tegen zijn?

Maar

Maar stel je het volgende voor: Je praat met een vrouw, helemaal overstuur, ze vertelt je dat geesten de controle overgenomen hebben over haar lichaam.

Of een man vertelt jou in een tempo dat je niet kan volgen wat hem allemaal overkomt sinds iemand zwarte magie op hem uitoefent: kraaien houden hem intimiderend in de gaten, buren worden betaald om hem te ergeren, hij moet onterecht belastingen betalen, zijn maag wordt met stralen bestookt.

Hoe moeilijk is het niet om dan ‘geen tips te geven die onzinnig zijn, gegeven de kijk van de cliënt op de dingen’, en om ‘aan te sluiten bij de leefwereld en de zorg daar op af te stemmen’?

Hoe sterk is dan de verleiding of drang om het gesprek te sturen in de richting van ‘dokter’, ‘medicatie’, ‘opname’, ‘ik ben bezorgd’?

Soms zijn we – de facto – niet of slecht in staat om de ‘simpele tip’ toe te passen. Hij is dus niet simpel. Ook niet als het er op aankomt, wanneer de ander zwaar lijdt.

We vinden de kijk of de leefwereld van de ander soms zo absurd, dat we reageren op een manier die absurd is voor de ander.

(Stel je het volgende voor: Er ontstaat vuur in je huis. Je geraakt in paniek. Je loopt naar buiten, klampt iemand aan, je roept ‘help, mijn huis staat in brand, help!’ De passant kijkt je aan en zegt ‘ik maak me zorgen over jou, je zou best naar de dokter gaan.’)

En toch

Toch is het een goeie tip.

‘Tip’ is misschien geen goed woord. Het doet wat denken aan een ‘lifehack’: ‘een doorgaans simpele en slimme tip of techniek om een ​​bekende taak gemakkelijker en efficiënter uit te voeren’. Het gaat niet om ‘simpel’, of ‘makkelijk’ en ‘efficiënt’.

(Hoewel het zeker ‘onefficiënt’ is om zorg te geven die als een tang op het varken staat van de leefwereld van de persoon.)

Het gaat om de ervaring (of niet) van goede zorg.

Vorige week verkende ik met een groep hulpverleners enkele eigen ervaringen met zorg, goeie en minder goeie. Dit kwam daar o.a. uit:

• niet minimaliseren van gevoelens van ongerustheid/ niet ongepast geruststellen
• durven afstappen van procedures vanuit het verhaal en de noden van de persoon
• tijd nemen
• alles laten vallen en aandacht voor mij
• open houding
• luisteren
• nieuwsgierig zijn versus snelle stempel
• durven vertrouwen op de expertise van de persoon/naasten

Dit herinnerden ze zich over de impact van slecht afgestemde zorg:

• je in de steek gelaten voelen
• je alleen voelen
• maakt je klein
• vermindering van hoop
• apathisch worden
• moedeloos worden

Dit was de impact van goed afgestemde zorg:

• bij minder goed nieuws => beter te dragen
• vertrouwen in de hulpverlener
• zet je in je kracht
• gelijkwaardigheidsgevoel
• je erkend voelen in klachten en in wat je nodig hebt
• iets gemeenschappelijk / verbonden
• dankbaarheid
• hoop
• iets kunnen afsluiten
• maakt makkelijk om opnieuw een zorgvraag te stellen

Dus, hoe sterk de drang ook kan zijn om de leefwereld van de ander te bypassen: laten we maar (veel) moeite doen voor dat aansluiten bij de leefwereld.

Johan Van de Putte